FİİLLER (Глаголы)

 FİİLLER   (Глаголы)

Rusça da fiiller iki gruba ayrılırlar.

1   Sürekli fiiller

2   Süreksiz fiiller

SÜREKLİ FİİLLER (НЕСОВЕРШЕННЫЕ ГЛАГОЛЫ)

Sürekli fiiller eylemin devamlı yapıldığı ve hareketin devam ettiği durumlarda kullanılırlar.

Sürekli fiiller şimdiki zamanda, geniş zamanda, sürekli gelecek zamanda, sürekli geçmiş zamanda ve sürekli emir kiplerinde kullanılırlar.

SÜREKSİZ FİİLLER(СОВЕРШЕННЫЕ ГЛАГОЛЫ)

Süreksiz fiiller sadece gelecek zamanda ve bitmiş tamamlanmış hareketlerde geçmiş zaman olarak kullanılırlar. Süreksiz fiillerde devamlılık yoktur, eylem bir kereliğine yapılır. Süreklilik yoktur, periyodik olarak devamlı yapılamaz. Süreksiz fiillerde emir kipi kullanılır. Bu emir kipi kesin emir bildirir.

Eğer iki fiili yan yana söylersek ikinci fiil mastar halinde kullanılır.

ŞİMDİKİ VE GENİŞ ZAMAN

Şimdiki zamanda ve Geniş zamanda fil çekimleri şu şekilde yapılır.

Fiil çekimleri 6 tipte yapılır.

1. Tip çekim

Bu tip fiiler genelde masdar halinde (-ать,-ять)ile biten fiillerdir.

 читать      (çitat')       okumak

  

           я             -ю            

          ты           -eшь        

          он            -ет

         она           -ет           

         мы            -ем          

         вы           - ете        

         они           -ют           

         

           я  читаю          okuyorum,okurum

           ты читаешь       okuyorsun,okursun

           он читает          okuyor,okur

           она читает        okuyor,okur

           мы читаем        okuyoruz,okuruz

           вы читаете  okuyorsunuz,okursunuz

          они читают        okuyorlar,okurlar

         2. Tip çekim

Bu tip fiiller  masdar halinde (-ить,-еть) ekleriyle biterler.

         Смотрeть  (smatrit') ,bakmak,izlemek

           я              -ю           

          ты            -ишь       

          он            -ит

          она         -ит          

          мы          -им        

          вы          -ите        

          они         -ят  

       

         я   смотрю        bakıyorum,bakarım

         ты смотришь     bakıyorsun,bakarsın

         он смотрит       bakıyor,bakar

         она смотрит      bakıyor,bakar

         мы смотрим       bakıyoruz,bakarız

         вы смотрит bakıyorsunuz,bakarsınız

         они смотрят       bakıyorlar,bakarlar

          3. Tip çekim

Bu tip fiiller de genelde masdar halinde fiilin sonu(-еть,-ить) ekleriyle biterler.

     

          Видеть         (videt')         görmek

              я               -У              

             ты              -ишь        

             он              -ит

            она             -ит           

            мы              -им           

            вы              -ите         

            они             -ат,-ят      

     я вижу                görüyorum,görürüm

    ты видишь        görüyorsun,görürsün

    он видит             görüyor,görür

    она видит           görüyor,görür

    мы видим           görüyoruz,görürüz

    вы видите       görüyorsunuz,görürsünüz

    они видят         görüyorlar,görürler

          Ходить yürümek,gitmek

         

             я хожу             giderim

            ты ходишь     gidersin 

            он ходит          gider

            она ходит        gider

            мы ходим        gideriz

            вы ходите        gidersiniz

            они ходят         giderler

 Not: Eylem yürüyerek yapılır,aynı zamanda fiil yürümek anlamında da kullanılır.

 Ездить: gitmek,gelmek , gidip gelmek          (eylem araçla yapılır)(geniş zaman)

            я езжу              gidip gelirim

            ты ездишь      gidip gelirsin

            он ездит          gidip gelir

            она ездит        gidip gelir

            мы ездим,       gidip geliriz 

            вы  ездите       gidip gelirsiniz

           они ездят         gidip gelirler

            4. Tip çekim

           пить    (pit')        içmek

              я                -у,-ю           

              ты             -ёшь          

              он              -ёт

             она             -ёт             

             мы             -ём            

             вы              -ёте           

             они           -ут,-ют      

            я пью              içiyorum,içerim

            ты пьёшь      içiyorsun,içersin

             он пьёт          içiyor,içer

             она пьёт        içiyor,içer

             мы пьём        içiyoruz,içeriz

             вы пьёте       içiyorsunuz,içersiniz

             они пыют     içiyorlar,içerler

             Идти ; gitmek, gelmek(eylem yürüyerek yapılır.)

            я иду           gidiyorum,geliyorum

           ты идёшь     gidiyorsun,geliyorsun

           он  идёт       gidiyor,geliyor

           она  идёт     gidiyor,geliyor

           мы идём      gidiyoruz,geliyoruz

           вы идёте   gidiyorsunuz,geliyorsunuz

           они идут      gidiyorlar,geliyorlar

             5. Tip çekim

Bu tip fiiler genelde masdar halinde fiil(-евать,овать) biterler.

              я               -ую           

             ты             -уешь      

             он               -ует

            она             -ует          

            мы              -уем        

            вы              -уете         

            они             -уют

Рисковать risk almak,risk etmek

         

 я рискую       risk alıyorum,risk alırım

ты рискуешь  risk alıyorsun,risk alırsın

он рискует     risk alıyor,risk alır               она рискует   risk alıyor,risk alır              мы   рискуем   risk alıyoruz,risk alırız

вы рискуете  risk alıyorsunuz,risk alırsınız

они рискуют    risk alıyorlar,risk alırlar

              6. Tip çekim

       Писать      ( pisat')     yazmak

             я               -у              

             ты           -eшь       

             он            -ет

             она          -ет         

             мы           -eм          

             вы            -ете         

             они          -ут

          

        я  пишу         yazıyorum,yazarım

        ты пишешь  yazıyorsun,yazarsın

       он   пишет      yazıyor,yazar

       она пишет      yazıyor,yazar

       мы   пишем    yazıyoruz,yazarız

       вы пишете       yazıyorsunuz,yazarsınız

       они пишут      yazıyorlar,yazarlar

        Ехать gitmek gelmek (eylem araçla yapılır)(şimdiki zaman)

           я eду         gidiyorum, geliyorum

           ты eдешь   gidiyorsun, geliyorsun

          он eдет       gidiyor, geliyor

          она  eдет    gidiyor, geliyor

          мы eдем     gidiyoruz, geliyoruz

          вы  eдете  gidiyorsunuz, geliyorsunuz.

          они eдут    gidiyorlar, geliyorlar

Yeterlilik fiili: мочь-смочь

 Yadımcı fiili, bir fiille kullanılır, kullanılan fiil mastar halinde olmalıdır.

Мочь (-ebil-)

 я могу    ...................abilirim, ........abiliyorum

 ты можешь.............abilirsin, ........abiliyorsun

 он  может  ..............abilir, ............abiliyor

 она может  .............abilir, ............abiliyor

 мы можем ..............abiliriz, ........abiliyoruz

 вы можете  ............abilirsiniz, ....abiliyorsunuz

 они могут   ..............abilirler, .......abiliyorlar

 6. Tip fiiller genelde kelimelerin tamamen değiştiği istisnai fiillerdir

           Хотить      (hatit')      istemek

                

           я             -у              

          ты         -ешь         

           он         -ет

           она       -ет           

          мы         -им         

          вы         -ите         

          они         -ят           

         я хочу             istiyorum,isterslim

         ты хочешь    istiyorsun,istersin

         он  хочет        istiyor,ister

         она хочет       istiyor,ister

         мы хотим      istiyoruz,isteriz

         вы хотите      istiyorsunuz,istersiniz

         они хотят      istiyorlar,isterler

Şimdiki zamanla geniş zaman kalıpları aynıdır, çekim kalıpları aynıdır. Yani şimdiki zaman kalıbıyla kullanılan fiili, (sürekli, devamlı) yapılan durumu belirten zamana (geniş zaman) çevirmek için fiilin başına aşağıdaki (süreklilik belirten sözcükleri) kullanmak yeterlidir.

Всегда   Her zaman

Часто   Sık sık

Обычно   Genellikle

иногда      Bazen

редко  Nadiren

каждый день  Her gün

каждый год  Her yıl

каждую неделю   Her hafta

каждую ночь   Her gece

каждый вечер   Her akşam

Постoянно  sürekli,devamlı

Örneğin:

Каждую неделю я пишу письмо.

Ben her hafta mektup yazarım.

Я часто читаю газету.   

Ben sık sık  gazete okurum.

Сейчас я читаю газету.  (Şimdiki zaman )  

Şimdi ben gazeteyi okuyorum.

Каждое утро я читаю газету. (Geniş zaman)

Ben her sabah gazete okurum.

Сейчас игрaeм (şimdiki zaman)

Şimdi oynuyoruz

каждый день  игрaeм  (geniş zaman)

Her gün oynarız.

Я часто пишу письмо.

Ben sık sık mektup yazarım.

Сейчас я пишу письмо.

Simdi ben mektup yazıyorum.

Он часто писал письмо сыну

О sık sık oğluna mektup yazardı

он ездит в город каждый день

O her gün şehre gider

Я каждый день звоню маме

Her gün anneme telefon ederim.

Я сейчас звоню маме

Şimdi anneme telefon ediyorum.

Каждое утра она ходит на море

О her sabah denize gider.

Я сейчас иду на море

Ben şimdi denize gidiyorum.

Мы часто играем футбол

Biz sık sık futbol oynarız.

Я гуляю в парке

Ben parkta geziyorum

Я всегда гуляю в парке

Ben her zaman parkta gezerim.

Я езжу за город

Ben sehir dışına çıkarım (çıkıp gelirim)

Я сейчас еду в Анкару

Ben şimdi Ankara'ya gidiyorum.

Они приезжают к нам в гости

Onlar bize (hep) misafirliğe gelirler.

Fiillerin cümle içinde kullanımı örnek cümleler:

САЖАТЬ - ПОСАДИТЬ : DİKMEK, EKMEK

В этом году я тоже думаю посадить что-нибудь.

Bu yıl ben de bir şeyler dikmeyi düşünüyorum.

Мой отец каждый год сажает новые деревья.

Benim babam her yıl yeni ağaçlar diker.

РАСТИ - ВЫРАСТИ : BÜYÜMEK, YETİŞMEK

Когда мой сын вырастит, он будет врачом.

Oğlum büyüdüğünde doktor olacak.

В этом саду растут разные деревья.

Bu bahçede çeşitli ağaçlar yetişiyor.

Он меня хорошо знает потому что мы вместе выросли.

O beni iyi tanır, çünkü birlikte büyüdük.

СОБИРАТЬ- СОБРАТЬ : TOPLAMAK

Я всегда собираю домашние работы до урока.

Ben her zaman ev ödevlerini dersten önce toplarım.

Соберите свежие розы и поставьте их в вазу.

Taze gülleri toplayınız ve onları vazoya koyunuz.

ПРОБОВАТЬ - ПОПРОБОВАТЬ : ÇABA GÖSTERMEK; TATMAK; DENEMEK

Я хочу попробовать эту турецкую еду.

Ben   bu   Türk   yemeğini tatmakvq istiyorum.

Я несколько раз пробовала сделать это, но не смогла.

Ben birkaç kez bunu yapmayı denedim ancak başaramadım.

Он долгое время пробовал открыть дверь машины.

O uzun zaman arabanın kapısını açmaya çalıştı.

ШУТИТЬ - ПОШУТИТЬ : ŞAKA ETMEK, ŞAKALAŞMAK

Я люблю шутить.

Şaka yapmayı severim.

Не шутите с моим братом.

Kardeşimle şakalaşmayın.

Я пошутил, но он не понял.

Ben şaka yaptım fakat o anlamadı.

рассказывать - рассказать  : ANLATMAK

Что ты вчера так долго рассказывал?

Dün bu kadar uzun ne anlatıyordun?

Журналист придёт сюда и расскажет нам о своей поездке.

Gazeteci buraya gelecek ve (kendi) seyahatini bize anlatacak.

Я уже рассказал тебе всё по порядку.

Ben artık sana her şeyi sırayla(düzgünce) anlattım.

НАХОДИТЬ - НАЙТИ : BULMAK

Я не находил номер её телефона.

Onun telefon numarasını bulamıyordum.

Я часто нахожу деньги в парке.

Ben sık sık parkta para bulurum.

Когда я найду этот ключ, я скажу тебе.

Bu anahtarı bulduğumda sana söyleyeceğim.

ВСТАВАТЬ - ВСТАТЬ : KALKMAK

Во сколько вы встаёте каждое утро?

Her sabah kaçta kalkarsınız?

Ученики всегда встают очень рано

Öğrenciler her zaman çok erken kalkarlar.

Когда вы встаёте по воскресеньям?

Pazar günleri ne zaman kalkıyorsunuz?

СЛУШАТЬ - ПОСЛУШАТЬ  : DİNLEMEK

Лена дома лежала и слушала радио.

Lena evde uzanmış radyo dinliyordu.

Мой брат послушал последние новости и пошёл в клуб.

Kardeşim son haberleri dinledi ve kulübe gitti.

ученики хотят послушать этот концерт.

 Öğrenciler bu konseri dinlemek istiyorlar.

Мой друг весь вечер слушал новые песни.

Arkadaşım bütün akşam yeni şarkıları dinliyordu.

МОЧЬ - СМОЧЬ  : -ABİLMEK, -EBİLMEK

Я думаю, что я могу сделать это.

Bunu yapabileceğimi düşünüyorum.

Мы пойдём на выставку, когда я смогу.

Fırsat bulduğumda sergiye gideceğiz.

Завтра я буду очень занят, я не смогу пойти в лес.

Yarın çok meşgul olacağım, ormana gidemeyeceğim

Директор сделает всё, что сможет.

Müdür, mümkün olan her şeyi yapacak.

Вчера я не смог перевести текст.

Dün metni tercüme edemedim.

Показывать – показать   göstermek

Я хочу показать тебе мой словарь.

sana sözlüğümü göstermek istiyorum.

Он покажет тебе, где работает ваш друг.

o,sana arkadaşının çalıştığı yeri gösterecek.

Он мне показал весь город.

O, bana bütün şehri gösterdi.

покажите мне этот галстук.

Bana bu kravatı gösteriniz.

ОТКРЫВАТЬ – ОТКРЫТЬ : AÇMAK, KEŞFETMEK

Когда в городе обычно открывают магазины?

Şehirdeki mağazalar genel olarak ne zaman açılırlar?

Когда они откроют магазин, я куплю тетрадь.

Onlar mağazayı açtıklarında defter alacağım.

Откройте дверь, но не окна.

Kapıyı açınız fakat pencereleri açmayınız.

ЗАКРЫВАТЬ – ЗАКРЫТЬ: kapatmak

Когда я уходил в магазин, я забыл закрыть дверь.

Mağazaya gittiğimde kapıyı kapatmayı unuttum.

Студент кончил рассказ и закрыл книгу

Öğrenci hikayeyi bitirdi ve kitabı kapattı.

Ученики сейчас кончат писать и закроют книги.

Öğrenciler şimdi yazmayı bitirecek ve kitapları kapatacaklar

Помогать  - помочь : yardım etmek,

Он иногда помогает мне

O bazen bana yardım eder

Вчера она помогла мне решить задачи.

O dün bana problemi çözmeye yadım etti.

Когда я закончу университет, я помогу отцу.

Üniversiteyi bitirince babama yardım edeceğim.

Отдыхать – отдохнуть : dinlenmek

Я спал три часа и хорошо отдохнул.

Ben üç saat uyudum ve iyice dinlendim

Я вижу, ты устал

Görüyorum ki sen yoruldun

Отдохни немного

Biraz dinlen.

Уставать – устать : yorulmak

Они все устали сегодня после обеда.

Hepsi bugün öğleden sonra yoruldular.

Я хочу отдохнуть, я уже устал.

Ben dinlenmek istiyorum, artık yoruldum.

Когда я много работал, я всегда уставал.

Çok çalıştığımda, her zaman yorulurdum.

Они будут работать медленно, поэтому не устанут.

Onlar yavaş çalışacaklar, bu yüzden yorulmazlar.

Он никогда не устаёт во время отдыха

Tatil sırasında(tatilde) hiç yorulmaz.

ГУЛЯТЬ – ПОГУЛЯТЬ: gezmek

Мы каждый вечер гуляем после ужина.

Biz her akşam, akşam yemeğinden sonra gezeriz.

Мы погуляли немного, а потом решили идти в театр.

Biz biraz gezdik, sonra da tiyatroya gitmeye karar verdik.

Туристы гуляли.по городу.

Turistlerşehirde geziyorlardı.

Ждать- подождать : beklemek

Он ждёт учителя.

O, öğretmeni bekliyor

А кого вы ждёте здесь?

Burada kimi bekliyorsunuz?

Подождите нас здесь немного.

Bizi burada biraz bekleyin.

Он часто ждёт меня до обеда.

O beni sık sık öğleye kadar bekler.

Я подожду тебя завтра в клубе.

Ben seni yarın kulüpte bekleyeceğim.

Она подождала тебя дома.

O seni evde bekledi.

ПЛАТИТЬ – ЗАПЛАТИТЬ : ödemek

Сколько вы обычно платите за ужин?

Genellikle öğle yemeği için ne kadar ödeme yaparsınız?

 Я обычно плачу десять долларов.

Ben genellikle on dolar öderim.

Сколько рублей они заплатили за газету?

Onlar gazete için ne kadar ödediler?

Они заплатили только десять копеек.

Onlar yalnızca on kapeek ödediler.

EDİLGEN FİİLLER:

Bu fiiller edilgen yapılı yani özne olmadığı fiiller ile dönüşlü fiillerdir. Rusçada  - ся ile biten fiiller bu şekildedir. Çekimi yapılırken -ся  eki eklenir.Turkcede fiile -(l),(n),(ş) eklerinin getirilmesiyle yapılan fiillerdir.

я ...........сь

ты.........ся

он .........ся

она .......ся

мы ........ся

вы .........сь

они ....... ся

örnek fiiller:

видеться-увидеться Görüşmek

Встречаться - встретиться Buluşmak

договариваться - договариться Anlaşmak

знакомиться - познакомиться Tanışmak

здороваться - поздороваться Selamlaşmak

Советоваться - посоветаваться Danışmak

Мириться -  помириться  Barışmak

Готовиться - приготовиться  Hazırlanmak

Одеваться - одеться Giyinmek

Продоваться - продаться Satılmak

Открываться - открыться Açılmak

Строяться - построяться İnşa edilmek

Benzeri fiillerdir. Şimdi örnek cümleler verelim.

В соседном доме открылась аптека

Yan binada eczane açıldı.

здесь строиться новая школа

Burada yeni bir okul inşa ediliyor.

В этом магазине продаеться русско-турецкий словарь

Bu dükkanda Rusça-Türkçe sözlük satılıyor.

скоро здесь откроется новая станция метро

Yakında burada yeni metro istasyonu açılacak.

Мы открываемся в 9 часов

Biz saat dokuzda açılıyoruz.

В нашей школе часто организуются экскурсии

Bizim okulda sık sık geziler düzenlenir.

когда начинается учебный год?

Ders yılı nezaman başlıyor?

Мы часто встречаемся с друзями

Biz sık sık arkadaşlarımızla buluşuruz.

Студенты знакомятся с учителем

Öğrenciler öğretmenle tanışıyorlar.

я часто советуюсь с отцом

Ben sık sık babamla fikir alışverişi yaparım.

С кем вы встретились в университете?

Üniversitede kiminle buluştunuz?

я познакомился с ним прошлом году

Ben onunla geçen yıl tanıştım.

Мы договарились встретиться с ними в шесть часов

Biz onlarla saat altıda buluşmak için anlaştık.

я хочу познакомиться с вами

Sizinle tanışmak istiyorum.

EMiR KiPi (повелительное наклoнение)

 Rusçada emir kipi şöyle yapılır;sürekli veya süreksiz fiillere emir kipi ekleri getirilek yapılır bu durumda sürekli emir veya kesin emir yapılmış olur. Sürekli bir fiile emir kipi eki getirilirse sürekli emir yapılmış olur süreksiz fiile emir kipi getirildiğinde kesin emir yani o anda yapılması gereken emri belirtir.

Örnekler:

Emir kipi şu şahıslar için kullanılır.

Sen      ты

O          он/она

Siz        вы

Onlar   они

Sen şahsinda herhangi bir ek gelmez.

O şahsında (-sın,-sin,-sun,-sün) eki kullanılır.

Siz şahsında fiilin sonuna (-ın,-in,-un,-ün,-ınız,-iniz,-unuz,-ünüz)eki eklenir.

Rusçasını yazalım; Bazı fiillerde masdar eki alındıktan sonra önce ( -й) sonra diğer ekler eklenir.Bazı fiillerde bu ek kullanilmaz.Edilgen fiillerde ise aynı ekler kullanıldiktan sonra (-ся,-сь)ekleri eklenir.

Ты  --

Он        (пускай), пусть

Она

Вы        -те,-тесь

Они        (пускай),пусть

Örnek fiiller:

Читать sürekli(tamamlanmamış) fiil

Ты читай                          sen oku

Он

Она пускай читает       o okusun

Вы читайте                      siz okuyun

Они пускай читают     onlar okusunlar

(Buradaki emir sürekli,tekrar eder mahiyette,belirli zamanlarda,mesela her gün kitap oku derken. Örnek cümleler yazılacak)

Прочитать süreksiz fiil

Ты прочитай                    sen oku

Он

Она пусть прочитает    o okusun

Вы прочитайте               siz okuyun

Они пусть прочитают  onlar okusunlar

(Kesin emirdir, emir o an içinde söylendiği anda yapılır.)

Звoнить sürekli fiil

Ты звони                   sen telefon et

Он

Она пускай звонит o telefon etsin

Вы звоните                 siz telefon edin

Они пускай звонят  onlar telefon etsinler

Позвонить  süreksiz fiil

Ты позвони                     sen telefon et

Он

Она пусть позвонит    o telefon etsin

Вы позвоните                siz telefon edin

Они пусть позвонят   onlar telefon etsinler

Edilgen fiile ornek verelim;

Одеваться   giyinmek, sürekli fiil

Ты одевайся                      sen giyin

Он

Она пускай одевается    o giyinsin

Вы одевайтесь                  siz giyinin

Они пускай одеваются   onlar giyinsinler

Одеться  süreksiz fiil

Ты оденся               sen giyin

Он

Она пусть оденется  o giyinsin

Вы  одентесь               siz giyinin

Они пусть оденутся  onlar giyinsinler

FİİLLERİN ÖNÜNE GELEN ÖN EKLER:

⦁ ДО- : ...-e kadar  :   Hareketin belli bir yere kadar yapılması bir yere ulaşılmasını ifade eder

⦁  

⦁ Он дошёл до угла и повернул  налево.    

⦁ О köşeye (kadar) geldi ve sola döndü.

⦁ Туристы быстро дошли до музея.

⦁ Turistler hızlıca müzeye (kadar) geldiler.

⦁  

⦁ ПЕРЕ-:  Bir yerden karşıya geçmek; bir yerden başka bir yere taşınmak

⦁  

⦁ Дети любят переходить через мост. 

⦁ Çocuklar köprüden geçmeyi seviyorlar

⦁ .

⦁ Они переехали на другое место.

⦁ Onlar başka bir yere taşındılar.

⦁

⦁ Главный пилот несколько раз перелетал через Урал.      

⦁ Kıdemli pilot birkaç kez Ural üzerinden geçti.

⦁

⦁ Пловец переплыл на другой берег.

⦁ Yüzücü karşı kıyıya yüzerek geçti.

⦁

⦁ ПРО-:Üzerinden, yanından veya iki şeyin ortasından geçmek.

⦁

⦁ Утром мы проехали через старый мост.

⦁ Sabahleyin eski köprüden geçtik.

⦁

⦁ Вчера я прошёл мимо музея.  

⦁ Dün müzenin yanından geçtim.

⦁

⦁ Грузовики проехали между рекой и лесом.   

⦁ Kamyonlar nehir ile ormanın arasından geçti.

⦁

⦁ ОБ- : Bir şeyin çevresini dolaşmak, bir şeyin etrafını dolaşmak, bir yerin bütününü dolaşmak.

⦁  

⦁ Мы обошли всю выставку.  

⦁ Biz bütün sergiyi dolaştık.

⦁

⦁ Вертолёт облетел вокруг горы.

⦁ Helikopter dağın çevresini turladı.

⦁

⦁ Наш экипаж обошёл озеро

⦁ Bizim ekip gölün etrafını dolandı

⦁

⦁

⦁ Hareket fiilleri 

⦁

⦁ приходить - прийти  :   yürüyerek gelmek

⦁

⦁ Каждый день я прихожу в школу в девять часов. 

⦁ Ben her gün okula 9'da gelirim.

⦁

⦁ Он придёт в университет завтра утром.

⦁ Yarın sabah о üniversiteye gelecek.

⦁  

⦁ Приезжать - приехaть :   Araçla gelmek

⦁

⦁ Они приезжают в кино каждый вечер.

⦁ Onlar her akşam sinemaya gelirler.

⦁

⦁ Мой друг приедет в город в 9 часов.

⦁ Benim arkadaşım şehre saat dokuzda gelecek.

⦁  

⦁ уходить - уйти  : Yürüyerek gitmek- ayrılmak

⦁

⦁ Он всегда уходит отсюда в пять часов.

⦁ О buradan her zaman saat 5'te ayrılır/gider.

⦁

⦁ Куда они ушли?

⦁ Onlar nereye gittiler?

          Уезжать - уехать  araçla gitmek,ayrılmak

⦁ Они уехали отсюда на метро.

⦁ Onlar buradan metro ile gittiler-ayrıldılar.

⦁

⦁ Сегодня они уедут из дома поздно вечером.

⦁ Bugün onlar akşam geç vakit evden ayrılacaklar.                                                     

⦁  

⦁ Въезжать  - въехать : Araçla bir yere girmek

⦁  

⦁ Шофёр всегда въезжает в гараж осторожно.

⦁ Şoför her zaman garaja dikkatlice girer.

⦁  

⦁ Когда я въехал в центр города, я увидел моего знакомого,       

⦁ Şehir merkezine girdiğimde, tanıdığımı gördüm.        

⦁  

⦁ Входить - вoйти : Yürüyerek bir yere girmek

⦁

⦁ Они часто входят в этот кабинет.     

⦁ Onlar Sıkça bu büroya girerler.

⦁

⦁ Ученики всегда входили в класс вовремя.

⦁ Öğrenciler her zaman sınıfa zamanında girerlerdi.

⦁  

⦁  

⦁ выходить - выйти: Yürüyerek bir yerden çıkmak

⦁  

⦁ Не выходите из зала во время собрания.          

⦁ Toplantı sırasında salondan çıkmayın.

⦁  

⦁ Они вышли из дома.

⦁ Onlar evden çıktılar.

⦁  

⦁ Выезжать – выехaть :  Araçla bir yerden çıkmak

⦁  

⦁ Он всегда выезжает оттуда очень рано.

⦁ О her zaman oradan çok erken ayrılır/çıkar

⦁  

⦁ Когда вы выедете из деревни, поезжайте направо.

⦁ Köyden (araçla) çıktığınızda sağ yolu (takip ederek) gidiniz.

⦁  

⦁ Отходить – Отойти :  Bir şeyden-yerden yürüyerek uzaklaşmak

⦁  

⦁ Отойдите от двери, пожалуйста.      

⦁ Kapıdan uzaklaşınız, lütfen.    

⦁  

⦁ Не отходи от меня.

⦁ Benden uzaklaşma.

          Я уже отошел  оттуда

          Oradan uzaklaştım artık. 

⦁ отъезжать – отъехать  :   Araçla bir yerden uzaklaşmak

⦁  

⦁ Мы увидели их, когда они отъезжали от клуба.

⦁ Kulüpten uzaklaştıkları sırada onları gördük.

⦁  

⦁ Наш поезд отъехал от  станции вовремя.                          

⦁ Trenimiz istasyondan zamanında ayrıldı-uzaklaştı.

GEÇMİŞ ZAMAN (прошедшее время)

Geçmiş zaman  iki türde ele alınır. Sürekli geçmiş zaman ve kesin geçmiş zaman sürekli geçmiş zaman; geçmişte eylemin (sürekli, devamlı) yapıldığı durumları anlatmak için kullanılır. Kesin geçmiş zaman ise bitmiş eylemleri, tamamlanmış eylemleri anlatmak için kullanılır. Bir fiili sürekli geçmiş zaman yapmak için sürekli fiillere geçmiş zaman eklerini getirmek gerekir. (Kesin,tamamlanmış, bitmiş) geçmiş zaman yapmak için ise süreksiz fiile geçmiş zaman eklerini getirmek gerekir. 

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                              (Erkekler için)

    

Я ……......Л   

Ты…….....Л 

 Он…........Л                                                          

(bayanlar için) 

Я ………..Ла

Ты……….Ла      

Она…… .Ла    

(çoğul  durum)

  

Мы………  Ли

Вы………   ли 

Они ………ли

                                    

 

Читать okumak (sürekli fiil)   

Я читал  okurdum ,okuyordum       

Ты читал okurdun,okuyordun         

он  читал okurdu, okuyordu               

Я  читалa  okurdum,okuyordum          

Ты читалa okurdun,okuyordun        

Она  читалa okurdu,okuyordu      

Мы читали  okurduk,okuyorduk   

Вы  читали okurdunuz,okuyordunuz     

Они читали okurdular,okuyordular    

прочитать okumak (süreksiz fiil)

Я    прочитал   okudum

Ты  прочитал  okudun

он   прочитал okudu

Я      прочиталa  okudum

Ты    прочиталa okudun

Она  прочиталa  okudu

Мы прочитали  okuduk 

Вы  прочитали okudunuz

Они прочитали okudular

Звонить telefon etmek(sürekli fiil)  

                   

Я  звонил  telefon ederdim,ediyordum            

 Ты звонил telefon ederdin,ediyordun      

 он звонил  telefon ederdi,ediyordu          

           

Я   звонила.     telefon ederdim,ediyordum  

 Ты звонила.    telefon ederdin,ediyordun 

 она звонила.  telefon ederdi,ediyordu    

Мы  звонили.  Telefon ederdik,ediyorduk    

 Вы звонили. Telefon ederdiniz,ediyordunuz   

 они звонили. Telefon ederdiler,ediyordular  

позвонить telefon etmek (süreksiz fiil)  

Я  позвонил telefon ettim 

Ты позвонил telefon ettin

он позвонил  telefon etti

Я   позвонила telefon ettim

Ты позвонила  telefon ettin

она позвонила telefon etti

Мы  позвонили   telefon ettik 

Вы   позвонили   telefon ettiniz

они позвонили    telefon ettiler

örnek cümleler:

Он сказал мне хорошую новость.

О bana iyi bir haber söyledi.

Учительница ответила на вопрос Ахмeта.

Öğretmen Ahmet'in sorusuna cevap verdi.

Моя мама приготовила вкусный обед

Annem lezzetli yemek hazırladı.

Вчера мы поехали в город в первый раз.

Biz dün ilk kez şehre gittik

Позавчера у нас была вечеринка

Önceki gün partimiz vardı

Всё неделю мы готовили последнее задание

Biz bütün hafta son ödevimizi hazırlıyorduk.

Дети часто гуляли в центре города

Çocuklar sık sık şehrin merkezinde dolaşırlardı

Я купил две пачки кофе

Ben iki paket kahve aldım.

Она часто смотрела на меня.

О sık sık bana bakıyordu.

Он посмотрел на меня и сказал: "Читайте громко,пожалуйста".

O bana baktı ve ‘’ Lütfen yüksek sesle okuyun.’’ dedi.

Я поставил чемодан на пол

Bavulu döşemeye koydum

что вы делали вечером?

Akşamleyin ne yapıyordunuz?

вечером я писал задание

Akşamleyin ödev yazıyordum.

Долго вы писали?

Uzun süre mi yazıyordunuz?

я писал задание за два часа

iki saatte yazıyordum.

вы написали его?

Yazıp bitirdiniz mi? (yazdınız mı?)

что делали дети?

çocuklar ne yapıyorlardı?

они учили гим.

Onlar marşı ezberliyorlardı.

Они выучили гим?

Onlar marşı ezberlediler mi?

Да,выучили,теперь они знают гим

Evet,ezberlediler,şimdi (artık) marşı biliyorlar.

Почему ты не пишешь текст?

Metni niye yazmıyorsun?

Я уже написал

Ben yazdım.(yazıp bitirdim.)

Bütün fiiller geçmiş zamanda bu şekildedir.  

Edilgen fiiller biraz farklıdır onlarda şöyledir.

Готовитсья приготовиться   hazırlanmak

Одеваться одеться   giyinmek

Ссориться поссоритья  tartışmak,münakaşa etmek

Советоваться посоветоватья danışmak, fikir alışverişi yapmak

Созвониваться созвониться telefonlaşmak

Переписиваться переписаться yazışmak

Видеться увидеться  görüşmek

Встречаться встретиться buluşmak

Bu tür fiiller edilgen fiillerdir.Bu fiilleri geçmiş zaman yaparken şu şekilde yapacağız:

Fiilin sonuna

Я     Лься

ты   Лься

он   Лься

Я       Лась

ты     Лась

она   Лась

Оно Лось

Мы      лись

вы       лись

они     лись

Örnek olarak:

Встречаться : buluşmak

Я    встречальcя  buluşuyordum;buluşurdum

Ты встречальcя  buluşuyordun,buluşurdun

Он  встречальcя  buluşuyordu,buluşurdu

Я    встречалась   buluşuyordum,buluşurdum

Ты встречалась   buluşuyordun,buluşurdun

Она встречалась  buluşuyordu, buluşurdu

Мы встречались   buluşuyorduk,buluşurduk

Вы встречались     buluşuyordunuz,buluşurdunuz

Они встречались   buluşuyordular,buluşurdular

Встретиться: buluşmak

Я     встретилься  buluştum

Ты встретилься   buluştun

Он  встретилься  buluştu

Я    встретилась  buluştum

Ты встретилась  buluştun

она встретилась buluştu

мы  встретились  buluştuk

вы  встретились   buluştunuz

они встретились   buluştular

видеться. görüşmek

я    виделься  görüşüyordum,görüşürdüm

ты виделься  görüşüyordum,görüşürdün

он  виделься  görüşürüyordu,görüşürdü

я      виделься  görüşüyordum,görüşürdüm

ты   виделься  görüşüyordun,görüşürdün

она виделься  görüşüyordu,görüşürdü

мы  виделись  görüşüyorduk,görüşürdük

вы виделись   görüşüyordunuz,görüşürdünüz

они виделись  görüşüyordular,görüşürdüler

увидеться :  görüşmek

я    увиделься    görüştüm

ты увиделься    görüştün

он  увиделься    görüştü

я     увиделась   görüştüm

ты   увиделась   görüştün

она увиделась    görüştü

мы  увиделись   görüştük

вы  увиделись   görüştünüz

они увиделись   görüştüler

örnek cümleler:

все документы подписались дректором

Bütün evraklar müdür tarafından imzalandı.

наш город часто посещались туристами

Şehrimiz sık sık turistler tarafından ziyaret edilirdi.

В поликлинике больные осматрились врачами

Poliklinikte hastalar doktorlar tarafından muayene edildiler.

Нашим университетом организавалься международные конференции

üniversitemiz tarafından uluslararası konferanslar organize ediliyor.

В нашем районе построилься новую гостиницу

Bizim bölgede yeni bir otel inşa edildi.

в вашем магазине продавались эти продукты?

Sizin dükkanınızda bu gıdalar satılıyor muydu?

да, продавались Evet satılıyordu.

Gelecek zaman (будущее время)

Gelecek zaman iki türde ele alınır ; Biri süreksiz fiillerin kullanımıyla yapılır ; ki bu gelecek zaman bazı kitaplarda yakın gelecek zaman diye anlatılır. Bu zaman devamlı değil bir kereliğine  yapılan veya belirli bir zamanda yapılan durumu belirtmek için kullanılır. Bir de sürekli gelecek zaman vardır, bu zamanda eylem gelecekte devamlı yapılacak, tekrar ederek devam edecek, periyodik olarak devam edecek demektir.  Bu zaman быть  fiilinin yardımcı fiil olarak kullanılmasıyla yapılır. Bu fiil kullanıldığında yanında sürekli bir fiil kullanılmalıdır bu fiil mastar halinde kullanılır. Yani быть fiilinin çekimi yapılır sonra mastar olarak bir fiilin sürekli kısmı kullanılır. Aşağıda fiilin çekimiyle birlikte örnek cümleler yazdım.

Быть                          

Я буду                          делать

Ты будешь                  писать

Он будет                     отвечать

Она будет                   открывать

Мы будем                   закрывать

Вы будете                   читать

Они будут                   завтракать

Я часто буду читать газету.

Ben sık sık gazete okuyacağım.

Я прочитаю этот доклад

Bu raporu (mutlaka) okuyacağım

Вовремя каникул.

Каждый день (Belirlenmiş,planlı)

Каждый день я буду ходить на экскурсию в горы буду отдыхать на поляне и буду завтракать там затем

Я буду подниматься на горы. Иногда буду гулять в лесу и буду собирать грибы. буду фотографировать

И вечером буду возвращаться в отель

Tamamlanmış,süreksiz fiile örnek verelim.

Как вы проведёте завтра?

Завтра я пойду на экскурсию в горы

На какой-нибудь поляне посижу, отдахну и позавтракаю затем поднимусь на горы.в обратном пути погуляю в лесу и соберу грибы, сфотографирую там

Вечером  возвращусь в отель

Diğer örnekler:

Я позвоню вам через час

Сейчас я выйду

Я пойду на базар.

Когда ты прдёшь домой?

Я приду через пол часа

Когда вы поедете в Анкару?

Я поеду на следушую неделю.

Ты каждый день будешь спать в 23 00 часов.

Каждый день будешь повторять глаголы.

ZARF FİİLLERİ KULLANMA:

деепричастие:

Ip,ip,up,üp ekleri:

Birleşik cümlelerde Türkçede olduğu gibi kullanılır.Bu cümlelerde iki cümle öncelik ve sonralık durumuyla birbirlerine bağlanır.

Örneğin:

Şemsiyesini alıp evden çıktı.

Kahvaltı edip evden çıktı.

Marketten kıyma alıp evde köfte yaptık.

Ödevlerimi yapıp yatacağım.

Bu tür cümleleri Rusçada nasıl kullanacağız şimdi görelim:

Fiilin sonuna (-в ) edilgen fiillerde,işteş fiillerde (-вшись) ekleri eklenir.Fiil süreksiz fiildir (coвершенный глагол) yani süreksiz fiillere bu ekler eklenerek yapılır.

Позавтракав я вышел  из дома

Kahvaltı edip evden çıktım

Купив в маркете фарш приготовили дома катлеты

Мarketten kıyma alıp evde köfte yaptım.

Сделав домашные задания сплю

Ev ödevimi yapıp yatacağım

 Взяв зонтик вышел из дома.

Şemsiyemi alıp evden çıktım.

Закончив работу мастер пошёл домой

Usta işini bitirip eve gitti.

Выучив русский язык сможете работат переводчиком.

Rusçayı öğrenip tercuman olarak çalışabilirsin.

Я закончив школу поступил в университет.

Okulu bitirip üniversiteye kaydoldum.

После урока, пообедав я поехал в кинотеатр.

Dersten sonra, öğle yemeği yiyip tiyatroya gittim.

Встретившись друзя,решили поeхать в кино.

Arkadaşlar buluşup,sinemaya gitmeye karar verdiler.

Вернувшись на родину,буду работать учителем

Memleketime dönüp öğretmen olarak çalışacağım

Позвонив на вокзал, узнала когда уезжает автобус в Анкару.

Terminale telefon edip otobüsün Ankara'ya nezaman hareket edeceğini öğrendim.

-arak,-erek ekler:

 Bu ekle birleşik cümleler de iki durum aynı anda yapılıyor anlamındadır. (-ıp,ip,up,üp)eklerinde ise birleşik cümle öncelik ve sonralık durumuyla birbirine bağlanırken (-arak,-erek)eklerinde olay aynı anda yapılıyor demektir.

Rusçada bu durumu belirtirken (-а),(-я),(-ясь) ekleri, sürekli fiillerle kullanılır.Şimdi örnek cümleler yazalım.

Смотря телевизор я кушал

Telefizyon izleyerek yemek yiyordum.

Слушая музыку я занимались уроками

Müzik dinleyerek ders çalışyordum.

Занимаясь спортом,люди усылняют здоровье

İnsanlar spor yaparak sağlıklarını güçlendiriyorlar.

ŞART KİPİ (условное наклонение)

Şart kipi Türkçede (-sa,-se) ekleriyle yapılır.

Zorunlu olmamakla birlikte cümle eğer şart bildiren  sözcüğüyle başlar.Rusçada ise şöyle yapılır:

Если

Если бы

Örnek cümleler:

Если бы вчера погода была хорошая,я пошёл бы  на море

Eger dün hava iyi olsaydı denize giderdim.

Если будет хорошая погода,я пойду на море.

Hava iyi olursa denize gideceğim.

Если комне приедешь я покажу тебе свои книги.

Eğer bana gelirsen sana kitaplarımı göstereceğim.

Если ты хочешь изучать руский язык я помогу тебе.

Eğer Rusça öğrenmek istiyorsan sana yardım ederim(edeceğim)

Вечером если ты будешь дома, я позвоню тебе.

Akşamleyin evde olacaksan sana telefon edeyim.(edeceğim)

Если завтра будет погода холодно я не дойду на море

Eğer yarın hava soğuk olursa,denize gitmeyeceğim.

Завтра если у меня будет свободное время,я пойду на выставку.

Yarın boş vaktim olursa sergiye gideceğim.

Если  бы вы попросили меня, я бы помог вам.

Eğer benden rica etseydiniz,size yardım ederdim.

Если бы вчера ты мне позвонил,я бы сразу приехал

Eğer dün beni arasaydın hemen gelirdim.